Chỉ số nước ối tính theo mm – Kiến thức cần thiết cho một thai kỳ khỏe mạnh

Nước ối đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sự phát triển của thai nhi cũng như sức khoẻ của mẹ. Trong quá trình mang thai, theo dõi chỉ số nước ối là một phần quan trọng để đánh giá sức khỏe của mẹ và bé. Hiểu rõ về chỉ số nước ối và những vấn đề liên quan sẽ giúp mẹ bầu có kế hoạch chăm sóc tốt hơn cho con yêu, từ đó góp phần duy trì một thai kỳ khỏe mạnh. Vậy hãy cùng Nhà thuốc Việt Pháp 1 đi vào tìm hiểu Chỉ số nước ối tính theo mm – Kiến thức cần thiết cho một thai kỳ khỏe mạnh!

Nước ối là gì?

Nước ối ^[1]“Physiology of amniotic fluid volume regulation”tham khảo tại Pubmed: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9199840/. Ngày tham khảo: 19/09/2024 là chất lỏng bao quanh thai nhi trong túi ối, được sản sinh từ khoảng ngày thứ 12 sau khi thụ thai. Thành phần chứa các chất dinh dưỡng, hormone và kháng thể cần thiết cho sự phát triển của thai nhi. Nước ối được sản xuất chủ yếu từ bài tiết của thai nhi (da, khí phế quản, đường tiết niệu), máu mẹ và nội sản mạc và được đổi mới mỗi 3 giờ.

Lượng nước ối thay đổi theo từng giai đoạn của thai kỳ, đạt đỉnh khoảng 1 lít vào tuần thứ 36 trước khi giảm dần khi chuẩn bị cho quá trình chuyển dạ.

Chỉ số nước ối (Amniotic Fluid Index – AFI) ^[2]“Clinical assessment of amniotic fluid” tham khảo tại Pubmed: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9199842/. Ngày tham khảo: 19/09/2024 là một thông số quan trọng được sử dụng để đánh giá lượng nước ối trong tử cung của mẹ bầu. Chỉ số này giúp dự đoán tình trạng sức khỏe của mẹ và bé. Nó cho phép phát hiện tình trạng bất thường về lượng nước ối bất thường, từ đó đưa ra phương án điều trị và chăm sóc thai kỳ phù hợp.

Cách tính chỉ số nước ối theo mm

Chỉ số nước ối được tính bằng đơn vị mm hoặc cm. Thông qua siêu âm, bác sĩ sẽ xác định độ sâu của các túi ối và đưa ra con số chính xác. Dưới đây là cách đo::

• Bụng mẹ bầu được chia thành 4 phần: nửa trên – dưới (dựa vào rốn) và nửa trái – phải (dựa vào đường đen).
• Bác sĩ xác định xoang ối sâu nhất tại mỗi góc tư bằng đầu dò siêu âm đặt vuông góc với sàn nhà.
• Tổng các độ sâu của 4 phần sẽ cho ra chỉ số nước ối.

Lưu ý: Khi thực hiện phép đo, cần chú ý dây rốn và các chi của thai không được nằm trong xoang ối đo.

Ví dụ, nếu độ sâu các túi nước ối trong 4 phần lần lượt là 30mm, 40mm, 50mm và 60mm, thì chỉ số nước ối sẽ là 180 mm (18 cm).

Chỉ số nước ối theo tuần thai

Chỉ số nước ối của mẹ bầu thường biến đổi theo từng tuần thai và việc theo dõi các chỉ số này sẽ giúp đánh giá tình trạng nước ối một cách chính xác hơn. Trong quá trình siêu âm, chỉ số nước ối thường được thể hiện theo các bách vị phân, chẳng hạn như bách vị phân thứ 3, 5, 50, 95 và 97.5.

Trong đó, bách vị phân là một phương pháp thống kê dùng để so sánh chỉ số của mẹ bầu với các thai phụ khác trong cùng độ tuổi thai. Nó cho biết tỷ lệ mẹ bầu có lượng nước ối thấp hơn hoặc cao hơn chỉ số đang được đo. Ví dụ, nếu chỉ số nước ối nằm ở bách vị phân thứ 50, có nghĩa là mẹ bầu đang nằm ở mức trung bình, tức là có 50% thai phụ khác có chỉ số nước ối thấp hơn và 50% có chỉ số cao hơn.

Dưới đây là bảng chỉ số nước ối theo tuần tính theo mm, giúp mẹ dễ dàng theo dõi sự phát triển của thai nhi và duy trì mức nước ối an toàn:

Bảng chỉ số nước ối theo tuần tính theo mm từ tuần 16 – 24

Theo kết quả nghiên cứu của JE Cayle và TR.Moore trên 791 sản phụ bình thường, bảng chỉ số nước ối theo tuần (tuần 16 – 25) có giá trị tham khảo như sau:

Bảng chỉ số nước ối theo tuần tính theo mm từ tuần 25 – 42

Từ tuần 25 – 42, chỉ số nước ối của mẹ bầu có sự thay đổi nhiều. Trong giai đoạn này, lượng nước ối tăng dần và đạt mức cao nhất khoảng tuần 36. Sau đó, nước ối sẽ bắt đầu giảm dần khi gần đến ngày sinh do sự phát triển của thai nhi và sự thay đổi của cơ thể mẹ. Dưới đây là bảng chi tiết:

Đơn vị: mm

Chỉ số AFI bình thường nằm trong khoảng từ 6cm đến 18cm (60mm – 180mm). Với mức chỉ số này, mẹ có thể hoàn toàn yên tâm này bởi cả mẹ và bé đều an toàn.

Chỉ số nước ối bất thường và các nguy cơ tiềm ẩn

Có hai tình trạng bất thường liên quan đến chỉ số nước ối: thiểu ối và đa ối.

Thiểu ối (Thiếu ối)

Thiểu ối là tình trạng chỉ số nước ối thấp hơn 50mm (5cm). Đặc biệt khi chỉ số này xuống dưới 30mm (3cm) đây là tình trạng vô ối, con sẽ gặp nguy hiểm như chết lưu trong bụng mẹ hoặc sinh non. Thiểu ối có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng cho thai nhi, bao gồm:

• Biến dạng mặt, xương: Thai nhi có thể bị hạn chế cử động, gây ra các biến dạng.
• Thiếu dưỡng chất: Dây rốn có thể bị chèn ép, làm giảm cung cấp dưỡng chất và oxy cho bé.
• Tiên lượng thai xấu: Thiểu ối kéo dài có thể gây thiểu sản phổi thậm chí có thể tử vong.

Nguyên nhân gây thiếu ối có thể do các vấn đề về sức khỏe của mẹ, rò rỉ nước ối, hay các bệnh lý liên quan đến thai nhi như bất thường đường niệu.

Đa ối (Dư ối)

Đa ối là tình trạng chỉ số nước ối vượt quá 250mm (25cm), dẫn đến nguy cơ cao cho cả mẹ và bé. Một số biến chứng bao gồm:

• Tăng nguy cơ rau bong non, vỡ ối sớm, rối loạn cơn gò tử cung, sinh non.
• Thai nhi có thể không quay đầu đúng vị trí, gây khó khăn trong quá trình sinh.
• Tăng tỷ lệ phẫu thuật
• Tăng tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ tử vong sơ sinh

Nguyên nhân gây dư mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ, thai nhi gặp các vấn đề về hệ tiêu hóa hoặc hệ thần kinh trung ương, thai nhi không nuốt được nước ối.

Nước ối 8cm có nguy hiểm không?

Nước ối 8cm có nguy hiểm hay không phụ thuộc vào phương pháp đo và giai đoạn của thai kỳ. Hai phương pháp phổ biến để đo nước ối là AFI (Chỉ số nước ối) và SDP (Single Deepest Pocket – Túi nước ối sâu nhất). Trong đó:

Phương pháp đo AFI (Chỉ số nước ối):

Như đã phân tích ở trên, chỉ số AFI bình thường nằm trong khoảng từ 6 đến 18 cm. Thiểu ối được xác định khi chỉ số AFI dưới 5 cm và đa ối khi AFI trên 24 cm. Với chỉ số nước ối 8cm, bạn đang nằm trong giới hạn bình thường và không cần quá lo lắng. Tuy nhiên, cần theo dõi kỹ lưỡng vì nếu chỉ số này tiếp tục giảm, có thể sẽ tiềm ẩn nguy cơ thiểu ối và ảnh hưởng đến thai nhi.

Phương pháp đo SDP (Single Deepest Pocket – Túi nước ối sâu nhất):

SDP là phương pháp đo khoảng cách của túi nước ối sâu nhất, không có chi hoặc dây rốn của thai nhi trong túi đó. Phương pháp này chỉ đo một túi duy nhất, trong khi AFI đo tổng cộng từ bốn vùng khác nhau.

Mức nước ối bình thường theo SDP bình thường nằm trong khoảng từ 2 đến 8 cm. Trong trường hợp SDP đo được 8cm, đó là mức tối đa của mức nước ối bình thường. Tuy nhiên, nếu SDP vượt qua mức này, có thể có nguy cơ đa ối, dẫn đến các biến chứng như chuyển dạ sớm hoặc biến dạng thai nhi.

Tóm lại, nước ối 8cm là bình thường nhưng cần theo dõi để đảm bảo an toàn cho mẹ và thai nhi.

Dấu hiệu nhận biết chỉ số nước ối tính theo mm bất thường cho sản phụ

Chỉ số nước ối bất thường có thể không có dấu hiệu rõ ràng ở mẹ bầu, nhưng một số triệu chứng có thể giúp nhận biết khi nước ối quá ít hoặc quá nhiều.

Dấu hiệu thiểu ối

• Mẹ có thể nhận thấy thai nhi ít cử động hơn bình thường.
• Vòng bụng nhỏ hơn so với kích thước trung bình tương ứng tuổi thai
• Một lượng nhỏ chất lỏng bị rỉ ra âm đạo mà không rõ lý do, có thể do màng ối vỡ.

Dấu hiệu đa ối

• Bụng to, căng cứng.
• Khó thở.
• Phù tay, chân hoặc bụng nhiều hơn do áp lực từ tử cung gia tăng.
• Đau bụng hoặc cảm giác căng tức, không thoải mái.

Các triệu chứng khác cần chú ý

• Dịch âm đạo ra nhiều hoặc bất thường đặc biệt nếu nước ối rò rỉ, dịch âm đạo có thể nhiều hơn, loãng và trong suốt.
• Cơn gò tử cung bất thường.

Nếu mẹ bầu gặp bất kỳ dấu hiệu nào nêu trên, cần liên hệ ngay với bác sĩ để được siêu âm kiểm tra lượng nước ối và đưa ra các biện pháp xử lý kịp thời.

Mẹ bầu cần xử trí thế nào khi chỉ số ối bất thường

Khi phát hiện chỉ số nước ối tính theo mm không bình thường (thiểu ối hoặc đa ối), mẹ bầu cần thực hiện các biện pháp sau để bảo vệ sức khỏe cho mẹ và thai nhi:

Tuân thủ theo dõi và điều trị

• Thăm khám định kỳ để được đánh giá chính xác tình trạng nước ối qua siêu âm và đưa ra phương án theo dõi hoặc điều trị.
• Xét nghiệm bổ sung để xác định nguyên nhân gây ra tình trạng bất thường như nhiễm trùng, vấn đề với nhau thai hoặc bất thường về thai nhi.

Đối với thiểu ối

• Mẹ bầu nên uống đủ từ 2-3 lít nước mỗi ngày để tăng lượng nước ối, giúp cải thiện thiểu ối.
• Đối với trường hợp thiểu ối, việc nằm nghỉ và tránh căng thẳng có thể giúp cải thiện tình trạng.
• Mẹ bầu cần theo dõi số lần cử động của thai nhi, nếu thấy thai nhi cử động ít đi, cần báo ngay với bác sĩ.

Đối với đa ối

• Trường hợp đa ối nhẹ thì không cần can thiệp y khoa
• Kiểm soát chế độ ăn, hạn chế lượng đường và tinh bột để giảm nguy cơ tiểu đường thai kỳ, một yếu tố có thể làm tăng nước ối.
• Nếu mẹ bầu cảm thấy quá khó thở hoặc có dấu hiệu phù nề, cần theo dõi và báo cho bác sĩ.

Can thiệp y tế

• Truyền dịch qua màng ối: Trong trường hợp thiểu ối nghiêm trọng, bác sĩ có thể thực hiện truyền dịch vào túi ối để tăng lượng nước ối, giúp thai nhi phát triển an toàn hơn.
• Chọc hút nước ối: Nếu mẹ bầu bị đa ối nghiêm trọng, bác sĩ có thể thực hiện hút bớt nước ối để giảm nguy cơ biến chứng. Trong nhiều trường hợp khi gần đến ngày dự sinh, bác sĩ có thể chỉ định mổ thai sớm để bảo vệ thai nhi.

Nghỉ ngơi và tránh căng thẳng

• Dành thời gian nghỉ ngơi và tránh làm việc nặng để giảm áp lực lên tử cung và thai nhi.

Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, mẹ bầu cần thông báo ngay cho bác sĩ để được tư vấn và xử lý kịp thời.

Việc theo dõi chỉ số nước ối theo mm theo từng giai đoạn thai kỳ là vô cùng cần thiết để đảm bảo sức khỏe của cả mẹ và bé. Chỉ số nước ối bình thường sẽ giúp mẹ yên tâm về sự phát triển của thai nhi, trong khi các dấu hiệu bất thường đòi hỏi mẹ cần có sự can thiệp kịp thời từ bác sĩ. Hãy luôn theo dõi và chăm sóc bản thân một cách cẩn thận để thai kỳ của bạn luôn được an toàn và trọn vẹn.